Je vis cette Faucheuse. Elle était dans son champ.
Elle allait à grands pas moissonnant et fauchant,
Noir squelette laissant passer le crépuscule
Dans l’ombre où l’on dirait que tout tremble et recule,
L’homme suivait des yeux les lueurs de la faux.

Ik zag de maaister. Ze stond in het veld.
Ze maaide en oogstte of haar dagen waren geteId,
De invallende schemering had de donkere gedaante bereikt
En vanuit de schaduw, waar alles altijd bevend derwaarts wijkt,
Stond een man naar de blikkerende zeis te kijken.

Victor Hugo, les Contemplations: ‘Mors’ (1856)

Het hele gedicht van Victor Hugo, waarvan bovenstaande het begin is, gaat eigenlijk over de dood. In het Frans is de man-met-de-zeis vrouwelijk: la faucheuse. La faucheuse betekent ook de maaimachine – maar  deze wordt in dit gedicht denkelijk niet bedoeld. Zeker ben ik er niet van, want reeds in 1830 zag de eerste grasmaaimachine het daglicht, door de Brit Edwin Beard Budding uitgevonden opdat het kortwieken van gazonnen, dat rond 1800 en vogue werd, niet meer met de arbeidsintensieve zeis hoefde te worden gedaan. Maar een maaimachine staat niet op ‘zijn/haar’ veld. We houden het er dus op dat met ‘la faucheuse’  een maaister wordt bedoeld, hoewel niemand heden ten dage dit woord zo zal vertalen. Want: vrouwen maaien nu eenmaal niet (sic). En een mannelijke maaier heet een ‘faucheur’.  En zo past de gedateerde tekst van Victor Hugo goed bij het aanbieden van een cursus

‘Maaien met de zeis’, speciaal voor vrouwen.

             Zondag 21 juli 2013 tot zondag 28 juli 2013

Doel.

De cursus heeft ten doel de deelnemers deelgenoot te maken van de geneugten van het maaien met de zeis, zoals daar zijn

• Het geluid van de zeis die door het gras snijdt, hetgeen in onderstaand gedicht mooi wordt geïllustreerd:

HET OOR VAN DE MAAIER

Sjuu sjuu, het is de zeis
sjuu sjuu, het is de zeis door het koren
sjuu sjuu, het is de zeis
sjuu sjuu, het is de zeis door het koren
sjuu sjuu, het is de zeis
sjuu sjuu, het is de zeis door het koren
sjuu, het is de zeis
sjuu, het is de zeis door het koren
sjuu, het is de zeis
sjuu sjuu, het is de zeis
sjuu sjuu, het is de zeis door het koren
sjuu sjuu, het is de zeis

Uit: Ton van Reen, De straat is van de mannen (2007)

De monotonie van geluid en beweging  maakt dat je in een bijna meditatieve of trance-achtige toestand komt – en dit alles op eigen kracht en zonder middelen. Ondertussen wordt er geproduceerd, hetgeen voor de westerse geest toch altijd een pré is (het Franse woord ‘pré’ betekent overigens ‘weide’).

Naast het geluid van de zeis is ook met enige regelmaat het geluid van het wetten van de zeis met een ‘strikel’ te horen. Het aanscherpen van de zeis vormt een mooie gelegenheid om wat uit te blazen en bij de gedane arbeid stil te staan.

• Het afzien, dat ik, eenmaal in dichterlijke stemming, zal illustreren met de eerste regels van een gedicht van Slauerhof (1889-1936), Verzamelde Gedichten:

De Zonnesteek.

Hij maaide zich door de ombuigende landen,
En dacht dat het nooit een einde nam:
Dat hij tegen de zon, als een slaande vlam
Staalblauw boven ’t koren kon blijven branden.

Het is inderdaad de ervaring van menige zeis-idioot, dat de activiteit zich niet zelden afspeelt in de zinderende hitte. Dit is niet voor niets: het gras of het koren moeten drogen en daarbij kun je wel wat zonnekracht gebruiken. Overigens snijdt de zeis het best vroeg in de ochtend, als het gras nog bedauwd is. Naarmate de zon langer schijnt vergt het meer techniek om het gras kort te krijgen: het heeft de neiging voor de zeis te wijken en om te buigen.

• Het plezier van het ordenen: eenmaal op dreef werpt de zeis het afgesneden gras in een strakke rij van zich af. Anders dan bij een door de tractor gemaaid land, waar het gras regelmatig over het oppervlakte verspreid ligt, ontstaat er door het maaien met de zeis een geografisch patroon. Voor wie gevoelig is voor structuren is het zeer bevredigend dit na gedane arbeid te overzien.
• De niet-te-beschrijven geur van gemaaid gras, die na een dag drogen is veranderd in de geur van gedroogd gras.
• Het binnenhalen van de oogst: een ware triomftocht!